Afrikaans kwaststaartstekelvarken
Atherurus africanus
foto gemaakt in ZooParc Overloon 24-07-2025
Afrikaans kwaststaartstekelvarken Atherurus africanus
De nachtelijke schaduwen van Centraal- en West-Afrika huisvesten een intrigerend knaagdier dat vaak over het hoofd wordt gezien: het Afrikaans kwaststaartstekelvarken (Atherurus africanus). Anders dan zijn grotere en bekendere neven, zoals het gewoon stekelvarken, is dit dier meer geheimzinnig en minder vaak te zien, waardoor elke ontmoeting met dit bijzondere schepsel een ware traktatie is.
Het Afrikaans kwaststaartstekelvarken is een slank gebouwd stekelvarken, beduidend kleiner dan de soorten van het geslacht Hystrix. Volwassen exemplaren wegen doorgaans tussen de 1,5 en 4 kilogram en bereiken een lichaamslengte van 35 tot 60 centimeter, met een staart die daar nog eens 10 tot 26 centimeter aan toevoegt. Het meest onderscheidende kenmerk, waaraan het zijn naam dankt, is de staart: deze is bedekt met schubben en eindigt in een opvallende bos stijve, borstelige haren, die als een kwast fungeren. De rest van het lichaam is bedekt met een mix van kortere, scherpe stekels en haren, die bij gevaar worden opgezet. De kleur varieert van donkerbruin tot zwart, waardoor ze goed gecamoufleerd zijn in hun bosrijke omgeving.
Dit kwaststaartstekelvarken is wijdverspreid in een groot deel van equatoriaal Afrika. Zijn leefgebied strekt zich uit van Senegal in het westen tot Oeganda en Kenia in het oosten, en zuidelijk tot Angola. Ze zijn voornamelijk te vinden in vochtige, dichte bossen, waaronder laaglandregenwouden, secundaire bossen en zelfs plantages. Ze zijn strikt terrestrisch en begeven zich 's nachts op zoek naar voedsel, waarbij ze vaak vaste paden en holen gebruiken. Overdag rusten ze in holle boomstammen, rotsspleten, onderwortelstelsels of zelfgegraven holen.
De IUCN Rode Lijst classificeert het Afrikaans kwaststaartstekelvarken momenteel als "Niet Bedreigd" (Least Concern). Dit betekent dat de totale populatie als stabiel wordt beschouwd. Echter, lokaal kunnen populaties onder druk staan door habitatverlies en fragmentatie als gevolg van ontbossing voor landbouw, houtkap en menselijke nederzettingen. Daarnaast wordt er in sommige gebieden op gejaagd voor bushmeat, wat de lokale populaties kan beïnvloeden. Ondanks hun aanpassingsvermogen aan verschillende boshabitaten, blijven monitoring en bescherming van hun leefgebied belangrijk voor hun voortbestaan op lange termijn.
Het meest duidelijke verschil met andere stekelvarkensoorten, zoals de soorten uit het geslacht Hystrix (bijvoorbeeld het gewoon stekelvarken, Hystrix cristata), is de omvang en de staart. Hystrix-soorten zijn veel groter, zwaarder en hebben lange, holle stekels die een indrukwekkender verdedigingsmechanisme vormen. Hun staart is korter en mist de kenmerkende borstelige kwast van Atherurus africanus. Er is ook een Aziatische tegenhanger, het Aziatisch kwaststaartstekelvarken (Atherurus macrourus), dat sterk lijkt op zijn Afrikaanse neef, maar geografisch gescheiden is en subtiele verschillen in schedel- en tandkenmerken vertoont.
Het Afrikaans kwaststaartstekelvarken is een fascinerend onderdeel van de Afrikaanse fauna, een bewijs van de diverse en vaak verborgen schoonheid van de tropische bossen. Door meer te leren over deze unieke wezens, dragen we bij aan het besef van het belang van hun bescherming.
Deze soort heb ik het laatst in ZooParc Overloon gezien en gefotografeerd op 24-07-2025.
Deze soort heb ik gezien in | ZooParc Overloon
